Het onderzoek
Of kwallen wereldwijd steeds meer voorkomen is een onderwerp van discussie, maar ze zorgen steeds vaker voor problemen zoals verstopte visnetten, verstopte koelwaterinlaten of wegblijvende toeristen. In Nederlandse kustwateren zorgde de vondst van de invasieve Amerikaanse ribkwal Mnemiopsis leidyi voor hernieuwde interesse in deze diverse diergroep. In 2010 startte ik een promotieonderzoek aan kwalachtigen in Nederlandse wateren, in een samenwerkingsverband tussen NIOZ Koninklijk Instituut voor Zeeonderzoek en Deltares. 18 november 2016 ben ik gepromoveerd aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Resultaten
Vijftig jaar kwallenvangsten in een visfuik op Texel laten zien dat schijfkwallen na warmere winters vroeger in het jaar verschijnen. Het aantal gevangen kwallen was afgenomen. Ook naar poliepen (bodemstadia van kwallen) is er gezocht op veel plekken in de Nederlandse kustwateren: op de bodem, op wrakken en in havens. Helaas zijn alleen poliepen van de oorkwal gevonden. Kennis van het voorkomen van de poliepen kan zorgen voor een betere voorspelling van kwallenproblemen in de toekomst.
De Amerikaanse ribkwal is nu de algemeenste kwalachtige in Nederlandse. Experimenten toonden aan dat deze soort zich ook in zeer brak water kan voortplanten. Computermodellen van verspreiding, overleving, voortplanting en groei van de ribkwallen bij verschillende temperaturen en voedselbeschikbaarheid voorspellen dat de Amerikaanse ribkwal zich vanuit Nederlandse wateren naar andere Europese wateren kan verspreiden. Als de Nederlandse kustwateren warmer worden zou de ribkwal zich meer en eerder kunnen voortplanten en veel dierlijk plankton weg kunnen eten, met gevolgen voor voedselbeschikbaarheid voor andere kwalachtigen en vissen als haring, sprot en ansjovis.
Een pdf versie van het proefschrift is hier te downloaden.
